Ik kom een oude schoolgenoot tegen. Ze vertelt in tranen dat ze al 3 jaar werkloos is. Sinds kort draait ze mee als vrijwilliger in een ziekenhuis. Ze werd gek van het zitten op de bank. Ze doet dit werk weliswaar met plezier maar mist een echte baan. “Misschien kun je ook conversatielessen geven aan Syrische vluchtelingen?”, opper ik enthousiast. Ze kijkt verschrikt. Nee, dat wil ze echt niet. Haastig voegt ze er aan toe dat ze dat vast niet kan.
Mijn oude schoolgenoot zou oppergelukkig moeten zijn. Ze is gezond, haar man heeft een goede baan, haar kinderen genieten onderwijs en ze kan lopen. Wat wil een mens nog meer? Maar nee, ze is diepongelukkig en ik begrijp haar. Toen ik na een verkeersongeval met een dwarslaesie in een rolstoel belandde heb ik geen moment overwogen om mijn hand op te houden. Ik had net zo goed dood kunnen gaan. Voor mij is vrijwilligerswerk extra zinvol als ik ook een betaalde baan heb.
Ik ben in 2004 en 2005 in Syrië geweest. In het overwegend islamitische Syrië zag ik overeenkomsten met het socialistische Bulgarije van 1984. Onderwijs, openbaar vervoer en zorg was voor iedereen toegankelijk en min of meer gratis. En tot mijn aangename verassing werkten Syrische vrouwen ook.
De stroom vluchtelingen die dagelijks ons land binnenkomen, willen naast een veilig onderkomen, ook zo snel mogelijk aan het werk. Syriërs en Irakezen verlaten de relatief veilige regiolanden, zoals Turkije, en reizen af naar een onzekere toekomst in Europa. Waarom? Een vader vertelt dat hij al 4 jaar in Turkije is en daar weg wil omdat zijn 3 kinderen nog geen dagen onderwijs hebben gevolgd in Turkije. Zijn oudste is inmiddels 10 jaar oud, hoe moet dat met hun toekomst? Is deze vader een gelukszoeker?
Waarom hebben we zo een moeite met de alledaagse wensen van vluchtelingen? Of ze nu een mobiele telefoon hebben of dromen van Adidas of Nike; die wensen ervaren wij als luxe en we denken “man, wees toch blij dat je schoenen hébt!”
Hoe lang kan een mens dankbaar zijn voor eten en een dak boven het hoofd als zijn kind geen onderwijs krijgt en hijzelf geen baan? Zelfs geen perspectief daarop. Ik zou na één maand al gek worden in dat niemandsland. Vrije tijd is pas fijn als je weet dat het eindig is. En als je er zelf voor kiest.
Al jaren leven miljoenen vluchtelingen die opgevangen zijn in de regio zonder perspectief op welke toekomst dan ook. Zo gaat het ook al 30 jaar met asielzoekers in Nederland. Mensen mogen in afwachting van een verblijfsvergunning niet werken en geen onderwijs volgen. Ze mogen geen hoop krijgen. Stel je voor! En dit doen we voor hun eigen bestwil! Ze mogen niet aarden in Nederland voor het geval ze – na 10 jaar wachten – toch terug moeten.
En wéér mogen de vluchtelingen die wel een verblijfsstatus hebben maar geen huis, níet werken. We leren niets van het verleden. Nou, vooruit dan. Eén ding hebben we wel geleerd: vluchtelingen met een status krijgen niet meer vanzelfsprekend gelijke rechten. Eigen volk eerst. Geen voorrang op sociale woningen en ze zullen gehuisvest worden in containerwoningen of lege kantoorpanden. Geen banen die Nederlanders ook kunnen vervullen en sobere uitkeringen zonder huur- en zorgtoeslag. Ze krijgen kortom, een sobere, doch rechtvaardige opvang. Dat is billijk. Maar de meeste vluchtelingen, Syriërs voorop, wensen niets anders. Een veilig onderkomen, onderwijs voor hun kinderen en werken voor de kost. Wanneer gaan we dat eindelijk serieus nemen?