Een Turkse man vraagt aan mijn therapeut: “Wat ik moet met deze papier?”
“Dit is uw stempas. Kijk hier staat het: OPROEP voor de verkiezingen van de leden van de gemeenteraad. U kunt op 3 maart stemmen.”
“Is verplicht?”
“Nee, het is niet verplicht.”
“Ik krijgen bekeuring? Boete, als ik niet doe?
“Nee, u krijgt geen boete.”
“Oh, dan is goed. Dan ik kan weggooien.”
“Wat heb je tegen die Turkse man gezegd?” Vraag ik aan mijn therapeut.
“Niets.”
“Niets? Waarom heb je hem niet proberen te overtuigen van het belang om te gaan stemmen?”
“Ik kan anderen toch niets opdringen?”
Waarom niet? Iedere potentiële stemmer die ik kan overtuigen, is er een. Mijn zoon – net 18 – wilde uit protest niet stemmen.
“Mam, ik heb goed en slecht nieuws: ik ga toch wel stemmen maar jij gaat mijn keuze niet leuk vinden.”
“Ik ben trots op je, als je maar stemt.”
Hij gaat stemmen op een belangenpartij. Voor allen die gaan stemmen is het lastig kiezen. De grootse groep kiezers is zwevende; politiek dakloos. Hoe komen zwevers tot hun keuze? Stemt de een landelijk op de bekende grote partijen, op lokaal niveau laten ze het vaak afhangen van hun reële en concrete belangen. Een vriend bekende met enige schroom dat hij en zijn echtgenote landelijk Groen Links zullen stemmen maar lokaal niet: ze willen in hun stad nog ‘normaal’ auto kunnen rijden. Eigen belang gaat in hun geval boven het milieubelang. Red Amsterdam is een nieuwe politieke belangenpartij die meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen. Zij zijn tegen de Noord-Zuidlijn. Ze staan redelijk hoog in de peilingen. Stel dat ze in de 45 zetels tellende college van Amsterdam met 11 zetels binnenkomen? Met 11 zetels hebben ze redelijk veel macht maar niet genoeg om hun voornaamste doel te bereiken: De gemeenteraad van Amsterdam laten stoppen met de bouw van de Noord-Zuidlijn. De kandidaten van belangenpartijen en hun kiezers onderschatten soms het geheel van de verantwoordelijkheid van het besturen van hun gemeente. De oprichters van Red Amsterdam zeggen dat ze niet alleen een mening hebben over de Noord-Zuidlijn; de partij vindt bijvoorbeeld ook dat woningcorporaties moeten stoppen met het verkopen van sociale huurwoningen, maar wat doen ze met hun macht c.q. zeggenschap over zaken als milieu, onderwijs, vergunningen, integratie, wel/niet sluiten van coffeeshops, enzovoort? Toch is elke betrokkenheid beter dan geen. Voor het functioneren van democratische politiek is burgeractivisme essentieel. Burgers die niet stemmen uit desinteresse, onwetendheid, laksheid (“ik ben het vergeten”) of boosheid oefenen wel degelijk invloed uit op de uitslag. Bovendien ontslaat boosheid niemand van zijn burgerplicht om naar het stemhokje te gaan. Desnoods zet je één rode kruis over het HELE stembiljet. Een ongeldig stembiljet wordt een actieve proteststem. Alleen maar klagen is passief. En mensen die politici en bestuurders bedreigen verdienen maar één dak boven het hoofd: die van de gevangenis.
Oorspronkelijk verschenen in de Telegraaf op 26 februari 2009.