Kinderen van gevangenen hebben het zwaar. Ze missen hun ouder. Hun leven bestaat uit onzekerheid, schuldgevoel en schaamte. Daarom houden ze het soms geheim; ze leven in één grote leugen. Een gevangen moeder geheim houden is echter moeilijker. Moeders zijn geen vrachtwagenchauffeur of gaan niet jarenlang op zakenreis. Bovendien missen de kinderen hun moeder zo erg dat ze er wel over móeten praten. In Nederland zitten zo een vierduizend moeders in de gevangenis. Midden in de nacht kreeg onze vriend een telefoontje van zijn dochter van 15: “Papa, je moet komen want mama en haar vriend zijn gearresteerd. De mevrouw van de politie wacht bij ons tot jij komt.” De arrestatie ging gepaard met grof geweld; grote gemaskerde mannen met mitrailleurs die het hele huis overhoop hadden gehaald.
Er bestaan speciale (omgangs)regelingen en programma’s voor deze vrouwen en hun kinderen maar vaak voldoen ze niet en de hulpverlening schiet tekort. Zo moet een gesprek tussen moeder en kind bijvoorbeeld aangevraagd worden, bellen op de vaste lijn want mobiele nummers mogen niet, kortom van enige spontaniteit is geen sprake.
Een jongen: “Mijn tante belde dat ik snel naar huis moest. Ik trof daar veel politie aan. Mijn moeder was al afgevoerd. De politie kon mij niets vertellen. Ik was net 18 en dus volwassen. Twee weken wist ik niet waar ze zat en waarom.”
“En je vader?”
“Die is overleden toen ik zeven was.”
Als rollenspelactrice heb ik in gevangenissen trainingen gegeven aan het personeel. We trainden vaardigheden als (interculturele) communicatie, hoe om te gaan met agressie, de-escalatie van agressie, maar ook zaken als manipulatie, verliefdheid tussen gevangenen en personeel. Dankzij mijn bekendheid van de tv-serie De Vrouwenvleugel, waar ik een gedetineerde in speelde, mochten wij als bijzondere ‘gasten’ de vrouwenafdeling op. De gedetineerden moesten wel toestemming geven. Op de vrouwenafdeling was de sfeer anders dan bij de mannen en al snel kwamen de verhalen van moeders over hun kinderen ‘daarbuiten’. Niet het soort vergrijp, de duur van de straf maar met name het moederschap was de gedeelde overeenkomst tussen de gevangenen die kinderen hadden. Eén vrouw was zwanger. Zij zou haar kind in gevangenschap ter wereld brengen. Haar strafduur was langer dan dat ze haar baby bij zich mocht houden. Dat was haar grootste zorg. Waarom mocht ze haar kind niet houden?
Natuurlijk moet iedereen boeten voor zijn daden. Ook moeders. Maar kinderen boeten ongevraagd mee. Zelfs als de opvang goed is; zij missen hun moeder.
De dochter van 15 is inmiddels zelf moeder. De verwerking van die traumatische ervaring heeft jaren geduurd. En nog altijd denkt ze met rillingen aan die arrestatie.
De volwassen jongen: “Mijn moeder moet nog 7 jaar. Ik oordeel niet over haar. Ze is en blijft mijn moeder. Ik mis haar.”
(Eerder verschenen in de Telegraaf vrijdag 20 januari 2011)
Het zijn ook altijd weer die kinderen. De grootste groep ‘vergeten’ slachtoffers. Schreinend wat er zich allemaal in die koppies van die vaak zogenaamde probleemjeugd omgaat! Daar ze meestal op een leeftijd zitten waarop ze hun gevoelen niet willen,kunnen of mogen uiten of gewoonweg het vermogen nog niet bezitten uit dit zich vaak in probleem gedrag of naar zichzelf gekeerd geweld. Fijn dat jij hier aandacht aan geeft! Mensen moeten leren verder te kijken dan hun neus lang is!