Van zalig Kerstmis naar Eid Mubarak

Ons 23-jarig familielid is pas in Nederland. Naast zijn studie, werkt hij in de horeca. Hij vroeg aan zijn Turkse baas vrij voor pakjesavond. Die viel dit jaar op zaterdag. Speciaal voor zijn inburgering werden lootjes getrokken en moest hij gedichten schrijven. Met opgetrokken wenkbrauwen kreeg hij vrij. Sommige van zijn collega’s plaagden hem en anderen schudden meewarig of boos hun hoofd.

De eerste generatie arbeidsmigranten uit Turkije kwamen ruim 50 jaar geleden naar Nederland. Velen waren nooit daarvoor hun dorp of stad uit geweest, laat staan hun land. Zij kwamen terecht in een nieuw land, met een andere religie, een andere taal en hele andere gebruiken. Een Europees land waar de twee belangrijkste feesten voor moslims, de vastenmaand (ramadan) en het Offerfeest, totaal onbekend waren. Dat deerde de toenmalige nieuwkomers niet. Voor hen was het allermoeilijkste dat ze hun familie in Turkije moesten missen. Daarom zochten zij elkaar op en vierden ze het Offerfeest met elkaar. De alleenstaande mannen werden opgenomen bij de families die inmiddels waren herenigd. Zo kwamen Turken andere Turken tegen die zij normaal gesproken in Turkije nooit tegen zouden zijn gekomen. Turkije is een groot land en er is een groot verschil in gebruiken en dialecten onderling, maar ook cultuurverschillen tussen bewoners van dorpen en die van grote steden. Oost, west, het Zwarte Zee gebied, het Middellandse Zee gebied, het zuiden, het binnenland… allemaal regio’s met een eigen cultuur.

Mijn ouders maakten geen enkel onderscheid en iedereen was bij ons welkom. In die tijd maakten vele uit Turkije afkomstige arbeidsmigranten geen onderscheid. Iedereen was gastarbeider in den vreemde en allen hunkerden naar Turkije en ze omarmden alles wat naar Turkije rook. Soennieten, alevieten, Koerden en Turkse christenen, zoals Armeniërs en Arameeërs (Suryoye), iedereen hielp elkaar en leerde van elkaar. Zo leerde ik als kind al dat in sommige regio’s, zoals Sivas, İzmir, İstanbul en Kayseri, deze bevolkingsgroepen al generaties lang in harmonie met elkaar samen leefden en elkaars feesten en gebruiken respecteerden. Moslims brachten met Pasen hun christenburen gekookte – soms zelfs geverfde – eieren als blijk van respect en met ramadan schonken christenen moslims zelfgemaakte zoetigheid, zoals baklava.

Behalve Nederlandse werkgevers merkte niemand iets van het vasten van de moslims. Die arbeiders hadden geen lunchtrommels mee en dronken de hele dag geen thee, water of koffie.

Mijn ouders waren dankbaar, dat ze na zoveel jaar van elkaar gescheiden geleefd te hebben weer herenigd waren. Mijn vader wilde ons ook landscultuur en gebruiken meegeven en zag geen enkel bezwaar om een kerstboom op te zetten en hoewel mijn tweelingzus en ik al bijna 8 waren met ons eerste sinterklaasfeest in Nederland, geloofden wij heilig in de goedheilig man omdat onze ouders een schoen lieten zetten op het balkon van onze galerijflat met stro en wortel en al. Zij wisten toen nog niet eens dat Sinterklaas oorspronkelijk uit Turkije kwam!

Inmiddels kennen we in Nederland het Lichtfeest van de Hindoes, het Nieuwjaarsfeest van de Chinezen, Newroz van de Koerden en Iraniërs en ga zo maar door. Prachtig. Een melting pot van culturen, religies en feesten.

Maar wanneer vieren wij nationaal een feest? Hoeveel nieuwe Nederlanders van niet-westerse afkomst doen mee met Sinterklaas en Kerstmis? Totdat ineens in de jaren 90 een moslimbewustzijn ontwaakte bij de tweede maar vooral de derde generatie Turken. Van de andere bevolkingsgroepen ken ik de cijfers niet, maar de arbeidsmigranten uit Turkije vonden Sinterklaas geweldig.

De collega’s van ons familielid: ”Dus, je gaat Sinterklaas vieren?” Ze klapten met hun tong. Tse, tse, tse. ”En ga je ook naar de kerk?” ”Ja, ik ga ook naar de kerk”, antwoordde hij met ingehouden woede. ”Als autochtone klanten met ramadan en het Offerfeest hier eten en ons Eid Mubarak wensen [gezegend Offer- of Suikerfeest, red.] lachen jullie van oor tot oor. Jullie leven in Nederland, wanneer wensen jullie de Nederlandse katholieken een zalig Kerstmis? Of om het nog ingewikkelder te maken wanneer wensen jullie de protestante Nederlanders een gezegend kerstfeest?”

Deel Dit