Hypocriete lijdensweg

Het leven van mijn oom werd, tegen alle verwachtingen in, aanzienlijk verlengd met een stoma. Het ging mis toen de kanker terugkwam en hij ongeneeslijk ziek werd verklaard. Uitbehandeld zijn betekent echter niet dat je kort daarna overlijdt. Een lange lijdensweg gepaard met veel pijn en veel te dure pijnstillers werd een feit. Kosten die zijn gezin zich eigenlijk niet kon veroorloven. Maar euthanasie is niet mogelijk in Turkije; net zo min als versterving. Mensen bidden onder het mom van ‘verlossing’, maar heimelijk ook voor hun portemonnee, dat hun oude/zieke familielid snel overlijdt. 

Ik ken Turkse families die hun terminale zieke tegen beter weten in proberen te laten opereren omdat het ‘zo hoort’. Het is een schande als je niet alles voor je dierbare overhebt; ook al moet je al je bezittingen, zelfs je huis verkopen. Vaak beschermen artsen deze families door te weigeren om nutteloze operaties en behandelingen uit te voeren. Zo kunnen ze zich erbij neerleggen en roepen dat het “de wil van Allah” is. Hoe moeilijk en precair onderwerpen als palliatieve zorg, – sedatie en euthanasie ook zijn, het is een voorrecht en een vorm van beschaving dat dit alles mogelijk is in Nederland.

Bij de aanname van de euthanasiewet (2002) werd verwacht dat levensbeëindiging door euthanasie zou stijgen en dat niet alleen; de verwachting was dat het aantal mensen dat door hun arts zouden worden geholpen om te sterven zonder expliciet verzoek, ook zou stijgen. Uit recent onderzoek blijkt dat dát aantal juist sterk is gedaald. Hoogleraar levenseinde-onderzoek, tevens onderzoeksleider Bregje Onwuteaka-Philipsen vermoedt dat dit een effect van de euthanasiewetgeving is. Er is meer openheid en artsen en patiënten kunnen wensen rond het levenseinde eerder bespreken.

Mijn schoonouders hadden allebei een euthanasieverklaring opgesteld en getekend. Mijn schoonvader heeft daar in het vooruitzicht van een pijnlijke verstikkingsdood -er was asbestkanker vastgesteld-  ruim tien jaar geleden gebruik van gemaakt. Huilend ging ik destijds naar mijn schoonvader die “een afspraak had met de dood”. Niet wetende dat dit het mooiste en meest waardige afscheid zou zijn dat ik ooit zou ervaren. Mijn schoonmoeder heeft haar einde niet zelf kunnen kiezen zij had Alzheimer. Zij heeft de laatste fase van haar leven ondanks de euthanasieverklaring en de ondersteuning door haar zoons van haar eerder vastgestelde wens toch met  ernstige fysieke ongemakken en pijn moeten doormaken. De medicijnen tegen de pijn ontnamen haar de eetlust. Drinken deed zij niet meer. Uiteindelijk kreeg zij morfine toegediend om haar zichtbaar lijden te verzachten. Nog twee dagen en nachten vocht haar lichaam door. Haar hijgende en reutelende ademhaling staat in mijn geheugen gegrift. Zij heeft het gelukkig niet bewust mee hoeven maken, maar was het nodig? Het was een natuurlijke dood maar ook een hypocriete dood. In plaats van morfine direct een dodelijk middel toedienen wordt moord genoemd, maar ik zou zeggen, dat is de hulp bieden bij het sterven dat gewenst was.

Mijn schoonmoeder was niet gelovig. Toch bij deze: moge zij rusten in vrede.

( Eerder verschenen in De Telegraaf vrijdag 13 juli 2012)

Deel Dit