Ik hou van Nederland. Ik hou van de Nederlandse taal en van de ‘oorspronkelijke’ Nederlanders. Hoewel dé Nederlander niet bestaat, kunnen we toch wel spreken van Nederlandse mensen, hun mentaliteit en hun cultuur. Ik hou van Turkije, ik hou van Turken, de Turkse taal en alle uit Turkije afkomstigen. Ook dé Turk bestaat niet. Maar wel zoiets als een gemene deler die alle uit Turkije afkomstigen hebben. Een Koerd doet niet onder voor een Turkse Turk wat betreft trots en eer. Soennieten, alevieten, Armeniërs, Arameeërs en nog vele andere groepen in Turkije hebben karaktertrekken die meer gemeen hebben met Anatolië dan hun eigen groep alleen. Mag ik geen kritiek hebben op de politiek of de burgers van Nederland en ook op de politiek of de burgers van Turkije omdat ik van ze hou? Volgens mij mag dat juist wel. Zijn de meeste Nederlanders racistisch? Ja. Zijn de meeste Turken racistisch? Ja. Maar niemand wordt graag voor racist uitgemaakt. Het liefst ontkennen we dat we zelf ook discrimineren. En als we dat doen, is er altijd wel een reden voor. De ander heeft het ernaar gemaakt. Dat je het nooit goed kan doen is één, maar dat dat met geweld gepaard moet gaan, daar kan en wil ik niet aan wennen. Dat er zélfs is ingebroken in Ebru Umars huis, terwijl zij ‘landarrest’ had in Turkije omdat ze president Recep Tayyip Erdoğan ‘beledigd’ zou hebben. Op die manier iemands huis betreden, is iemands lichamelijke integriteit aantasten. Ben ik automatisch vóór Umar en tegen Erdoğan? Erdoğan staat volledig in zijn recht als burger en staatshoofd om naar de rechter te stappen. Net als Umar, u en ik. Jammer dat we onze eigen rechten altijd profileren boven de rechten van een ander. En dan recht op vrijheid van mening opeisen terwijl je dat een ander niet gunt. Daar is helaas, zelfs een staatshoofd niet anders in gebleken.
Nederland is veranderd. Nederland is zijn onschuld kwijt. Of is Nederland nooit onschuldig geweest, maar wilden we dat met zijn allen maar al te graag geloven? Mensenrechtenschendingen, racisme, discriminatie en uitsluiting. Gebeurt dat niet dagelijks in Turkije en Marokko? Met de Arabieren, de Marokkanen, de Joden en de Amazigh (ook bekend als de Berbers). Jazeker. Maar we leven in Nederland en ik ben begaan met Nederland. Ik maak me zorgen om Nederland. Ik probeer het oprecht te begrijpen. Net als ik de afgelopen jaren de verhitte discussie over Zwarte Piet probeer te begrijpen.
In dit klimaat is de nieuwe politieke partij Denk opgericht door twee Turks-Nederlandse Tweede Kamerleden die de PvdA hebben verlaten: ‘dissidenten’, ‘verraders’, ‘wolven in schaapskleren’ of als men consequent is met schelden zou ‘in geitenkleren’ beter passen. De Nederlandse politiek kent al honderd jaar dissidenten en overlopers. Niets nieuws onder de zon. Nederland is nog niet bekomen van de Ebru-kwestie of er dient zich wederom een grote gebeurtenis aan die ons land op zijn grondvesten doet schudden: de aankondiging van Sylvana Simons dat ze zich heeft aangesloten bij Denk. Farid Azarkan, een Marokkaanse Nederlander, was haar voorgegaan, maar toen bleef het relatief rustig. Was het omdat men dacht ‘ach, laat die moslims onder elkaar maar een potje politiek partijtje spelen’?
Als Simons wordt gekozen, gaat ze volgend jaar de Tweede Kamer in. Er zijn haar – met alle respect – tientallen onervaren Kamerleden voorgegaan en met veel minder intellectuele bagage ook. Dat ze politiek onervaren is of dom, is pure gissing of kinnesinne. Zolang iedere gekozen burger recht heeft op een Kamerzetel heeft zij dat recht uitreraard ook. Ze heeft recht op het voordeel van de twijfel. Is het dom of moedig dat ze willens en wetens dit avontuur in gaat? De tijd zal het leren. Bij De wereld draait door zei ze: ‘Ik voelde mij gelijk thuis en veilig bij hen.’ Hè? Je bent geen moslim, je bent vrouw, je drinkt alcohol, je eet varkensvlees, draagt geen hoofddoek, maar je voelt je thuis bij Denk?
Voor de één was Denk een ‘Turkenpartij’, voor de ander een ‘moslimpartij’, maar in alle gevallen vond men ze ‘dom’, een ‘verwaarloosbare één-issue-partij’, soms ook ‘gevaarlijk’, maar zeker ‘gedoemd te mislukken’. De heren waren ‘niet te vertrouwen’ en plaatsten ‘zichzelf in een hok’. Onder de Turks-Nederlandse gemeenschap was de stemming niet anders. Voor- en tegenstanders en heel weinig mensen gaven Denk het voordeel van de twijfel. Of het laster was, vooringenomenheid of oprechte nieuwsgierigheid, de vragen rondom Denk en de twee oprichters blijven hangen. Zijn ze extreem-religieus, zijn ze vóór Erdoğan – ze worden door de extreem-rechtse oppositie ook wel de ‘polder-AKP’ genoemd – zijn ze onderdrukkers van vrouwen en tegen de vrijheid van meningsuiting? Of is hun recht op vrijheid van meningsuiting in het geding?
Sinds het aantreden van Simons bij Denk is de hel losgebroken. Ze heeft er vele vijanden bijgekregen. Bestond die groep alleen uit haar inmenging in het Zwarte Pieten-debat, nu is hij uitgebreid tot alle uithoeken van Nederland. De Facebook-actie ‘Uitzwaaidag Sylvana Simons’ (inmiddels verwijderd door Facebook) zegt meer over de actievoerders dan over Simons. Het is niet ondenkbaar dat autochtone Nederlanders aansluiten bij Denk. Wordt die Nederlander ook uitgezwaaid? En waarnaartoe dan?
Eigenlijk gebeurt precies en aantoonbaar waar de oprichters en de recent aangesloten leden Azarkan en Simons van Denk steeds de aandacht op vestigen. De verontwaardiging is selectief en de verdediging van hun rechten ook. Dat is waarneembaar waar. Het geeft toch te denken waarom iemand als Simons zich bij Denk aansluit en voor haar persoonlijk en voor haar carrière zulke risico’s neemt? Simons en consorten worden al in een hok geduwd en als zij er zelf één oprichten is het ineens dat zij zichzelf in een hokje stoppen?
Het is geen kwestie van voor of tegen zijn. De vraag moet luiden: wat is hier aan de hand? En is dit tegengeluid nodig? Kennelijk wel. Een grote groep mensen voelt zich niet gehoord. Dat was zo in de tijd van Pim Fortuyn (1948-2002) en ook tijdens de oprichting van de PVV en het is nog steeds zo. Dat verklaart de populariteit van Denk. Alleen de groepen zijn anders, groepen die zich eindelijk gehoord zeggen te voelen.
‘Allochtonen’ – in mijn visie gewoon Nederlanders – zijn jarenlang verweten dat ze zich afzijdig houden van de Nederlandse politiek, dat ze passief zijn. Zij bewegen zich nu en daar moet de samenleving blij mee zijn. Juist nu zou men het gesprek met hen aan moeten gaan. Talloze ‘allochtonen’ hebben het eerst geprobeerd in de bestaande politieke partijen en sommigen hebben zich perfect bewezen, zoals oud-staatssecretaris Nebahat Albayrak, de Kamerleden Ahmed Aboutaleb en Sadet Karabulut en Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib. Maar anderen zijn overgestapt, zoals voormalig Kamerlid Samira Bouchibti (van PvdA naar VVD). Sommigen hebben gedesillusioneerd de politiek verlaten en anderen hebben hun lidmaatschap opgezegd uit protest. Dat mag. De tijden zijn veranderd. De burgers ook. Alle burgers. Alle vragen zijn legitiem, over de PVV tot en met Denk. Zijn de oprichters van Denk te vertrouwen? Hebben ze een verborgen agenda? Dat moet nog blijken. Ze moeten in ieder geval de kans krijgen zich te bewijzen. Ze hebben recht op het voordeel van de twijfel, zolang er geen bewijs is dat het tegendeel aantoont. Met Simons’ aantreden heeft Denk meer democratie en meer lef getoond dan de PVV in al die jaren met het aantrekken en toelaten van nieuwe leden. Nu is het wachten op de eerste autochtone Nederlander die zich aansluit bij Denk. Daar wordt Denk beter van. Dan kan ze zich bewijzen. De partij en haar potentiële kiezers moeten met de billen bloot. De Erdoğan-aanhangers onder de kiesgerechtigden van Denk zijn misschien blij met Simons’ aantreden, misschien niet. Blijven ze Denk trouw als de partij nog frisser en origineler te werk gaat met het aantrekken en aannemen van nieuwe leden? Durven de oprichters van Denk dat soort risico’s te nemen? Ik hoop van wel. Zou ex-Kamerlid Tofik Dibi willen overstappen van GroenLinks naar Denk? Politici als Dibi zouden een goede aanwinst zijn voor de partij.
Denk kan een blijvertje worden door meer issues op de agenda te zetten, samenleving breed. Dan maakt de partij echt een kans als vernieuwer en verbinder een blijvertje te zijn. Moedig of dom, Denk zou dan niet meer weg te denken zijn uit de Nederlandse politiek.